ادوات خاك ورزي مرسوم(خاك ورزي اوليه)

گاو آهن برگردان :

براي شخم خاكهاي سنگين و نيمه سنگين به عنوان يك وسيله خاك ورزي اوليه از آلیاژهای مقاوم ساخته شده و از ویژگی های آن می توان موارد زیر را نام برد:
- شاسي مستحكم و ساده و سوكهاي دو لبه و از فولاد بوردار اروپايي بادوام
- قطعات فرسايشي به آساني قابل تعويض هستند مجهز به چرخ تنظيم عمق و سيستم ايمني پين برشي براي كار در شرايط سخت.
انواع ان عبارتند از:
الف) سوار، نيمه سوار، دنباله بند
ب) يک طرفه، دو طرفه ج) يک خيش، چند خيش
در ايران بيشتر از گاو آهن هاي يک طرفه 3 خيش استفاده مي شود درحالي که نوع دو طرفه آن ارجح است. خاک هاي زراعي ايران معمولاً سخت و خشک است. شخم زدن چنين خاکي، توان زيادي را طلب مي نمايد. بنابر اين با تراکتورهاي 3140 يا 3350 جاندير و يا تراکتورهاي 65-75 اسب بخار، بيش از 3 خيش نمي توان کشيد. گاو آهن هاي دو طرفه سنگين تر و قيمت اوليه آن بيشتر است ولي مزاياي آن بيش از مخارج است

گاو آهن قلمي ( چيزل)
اين گاو آهن به هيچ وجه خاک را برگردان نمي کند بلکه خاک را پس از نفوذ در آن فقط خرد مي کند. همانند دو نوع ديگر، اين گاو آهن نيز ممکن است سوار، نيمه سوار يا دنباله بند باشد. گاو آهن هاي برگرداندار و بشقابي و به خصوص اولي به سبب زير و رو کردن خاک باعث از دست رفتن رطوبت خاک مي شوند . گاو آهن قلمي به اين دليل که خاک را واژگون ننموده ولي لايه روي خاک را خرد مي نمايد، در حفظ رطوبت بسيار مؤثر بوده و لذا براي مناطق ديم توصيه مي شود

گاوآهن زيرشكن

گاو آهن زير شکن (ساب سويلر) :
اغلب نياز به خرد کردن اعمال خاک پيش مي آيد. خاک در عمق خود به دلايل مختلف ممکن است آن قدر سفت شود که نفوذ آب و تهويه آن با مشکل روبه رو گردد همچنین رشد ریشه با مشکل رو برو می شود. در چنين مواردي از گاو آهن زير شکن بهره گرفته مي شود که شبيه گاو آهن قلمي است با اين تفاوت که به سبب عمق کار زياد آنها ساختاري بسيار محکم داشته، توان زيادي نيز مي طلبند. دسته خيش اين گاو آهن ها ممکن است راست يا انحناء دار باشند. در انتهاي هر دسته يک تيغه قلمي يا پنجه غازي نصب مي گردد. عمق کار اين گاو آهن ها ممکن است به 90 سانتي برسد.
معمولاً بايد از تراکتورهاي 100 اسب بخار به بالا بهره گرفت. .

تیلر(خاک شکن):
اين وسيله را نيز چون براي خرد کردن خاک به کار مي رود مي توان نوعي گاو آهن به حساب آورده تفاوت اين ماشين با ساير گاوه آهن ها در اين است که عمل خرد کردن خاک را در اثر حرکت دوراني انجام مي دهد. حرکت دوراني تيغه هاي اين دستگاه از محور تواندهي تأمين مي شود. تيلر متشکل از استوانه اي دوار است که در پيرامون آن دو به طور زيگزاگ، تيغه هاي l شکلي نصب شده اند سرپوشي قابل تنظيم، روي تيغه ها را مي پوشاند. با بالا و پايين بردن اين سرپوش، شدت عمل خرد کردن ماشين تنظيم مي شود. هرچه سرپوش بالاتر قرار گيرد، خاک کمتر خرد شده بلکه قطعات نسبتاً درشت کلوخه در سطح خاک باقي مي گذارد. براي زياد خرد شدن خاک، بايد سرپوش را پايين آورد. چنين خاکي براي کاشت بذرهاي ريز همچون بذر پلي رژم چغندر گاهي مورد نياز است.
از اين وسيله بيشتر درباغات و براي خرد کردن خاک و از بين بردن علف هرز بين رديف هاي درختان استفاده مي شود. انواعي از آن به جاي پشت تراکتور درکنار آن قرار مي گيرد که براي شخم زدن زير درختان مناسب است عمق کار تيغه ها کم و معمولاً از 10-15 سانتي متر تجاوز نمي نمايد کم و معمولاً از 10-15 سانتي متر تجاوز نمي نمايد.

لند لولر
از لند لولر برای تسطيح اراضي و آماده نمودن زمين براي عمليات كاشت و آبياريوترميم ناهمواريهاي ناشي از وجود جوي و پشته در زمينهاي آبي استفاده می شود.
مشخصات ويژه:
- تغيير زاويه تيغه در دو جهت عمودي و افقي به سهولت قابل انجام است.
- در لولرهاي مجهز به جك هيدروليك تنظيم ارتفاع تيغه به آساني توسط راننده تراكتور انجام مي شود.
- چرخ گردان در قسمت جلوي لولرهاي سنگين با فاصله زياد از تيغه علاوه بر تسهيل در حمل دستگاه از تاثيرات حركات تراكتور در سطوح ناهموار به تيغه لولر و به تبع آن موج دار شدن زمين جلوگيري مي كند.

ديسكهاي سنگين
براي خرد كردن كلوخهاي ناشي از شخم و ايجاد سطح يكنواخت و آماده سازي بستر بذر همچنين به عنوان وسيله اي براي خاك ورزي اوليه يعني ديسك بدون شخم با توجه به شرايط خاك و رطوبت آن مورد استفاده در مزارع بزرگ به ويژه كشت و صنعت ها به کار می رود.
مشخصات ويژه
- رديف جلو داراي پره ديسكهاي لب كنگره اي است كه باعث نفوذ بهتر در خاك و خرد كردن بقاياي گياهي و كلوخها مي شود.
- مجهز به شاسي سنگين و محكم براي كار در شرايط سنگين
- هم پوشاني كامل پره ها
- سيستم تنظيم افقي (تراز كننده) باعث يكنواختي عمق كار و كاهش فشار بر تراكتور است.
- تنظيم ارتفاع با جك هيدروليك
- گلگيرها در شرايط مرطوب قابل تنظيم هستند.
- وزن ديسك روي هر گروه از 72 تا 140 كيلوگرم در مدلهاي مختلف انتخاب اصلح را براي شرايط متفاوت زميني ميسر مي ساد.

ادوات خاك ورزي مرسوم(خاك ورزي ثانويه)

هرس ها :
يکي از معمولی ترين ادوات شخم ثانويه هستند که در 3 نوع ديده مي شوند.
1) هرس بشقابي (ديسک):
يکي از معمولي ترين ادوات و شايد تنها ماشين خاک ورزي ثانويه در ايران است.دو نوع هرس بشقابي يا ديسک وجود دارند. دو زانويي (تندم) و يک زانويي (آفست). هر يک از اين دو نوع ممکن است سوار يا دنباله بندباشند.
دو گروه بشقاب طرف راست و يا چپ شکل يک زانو را تداعي مي کنند و به اين سبب آن را دو زانويي مي ناميم، در برابر، هرس هاي يک زانويي نيز وجود دارند که فقط از دو گروه بشقابي ترکيب يافته است واژه خارجي اين نوع هرس آفست (offset) مي باشد. اين هرس هاي اخير را معمولاً سنگين تر مي سازند و لذا شدت عمل بيشتري در خرد کردن کلوخ هاي پس از شخم دارند. تعداد بشقابها بسيار متفاوت و از 16 تا 72 و بيشتر يافت مي شوند. قطر و وزن بشقابها نيز مي توانند بسيار متغير باشند. قطر دايره يا بشقاب تا 60 سانتي متر و وزن روي هر يک تا 100 کيلوگرم مي رسد. تنها تنظيم لازم براي اين ماشين ها, زاويه استقرار گروهها روي هر بشقاب دارد به اين سبب در زمين هاي سخت ممکن است وزنه هايي روي بشقاب ها يا روي قاب ماشين سوار نمود.
در ايران به سبب سفتي خاک، پس از شخم اوليه، معمولاً دو بار ديسک چپ و راست مي زنند. فاصله بشقابها در ماشين هاي مختلف مي تواند متفاوت باشد. فاصله 5/17 سانتي متري براي نرم کردن زياد خاک و 5/22 سانتي متري براي بريدن و اختلاط کود شيميايي با خاک و 5/28 سانتي متر براي عمق کار بيشتر در خاک هاي با بقاياي گياهي سنگين.

2)هرس دندانه ای ميخی
ماشين هاي نسبتاً ساده اي هستند که قاب آنها صلب يا قابل انعطاف ساخته مي شود. اين ماشين ها عموماً از نوع سوار هستند. از اين ماشين براي بيشتر خرد کردن کلوخه پس از شخم اوليه يا پس از ديسک زدن و نيز در بهار، قبل از کشت، براي از بين بردن علوفه هاي هرز جوان استفاده مي شود.

3) هرس دندانه های فنری
اين ماشين همان کار دندانه ميخي را انجام مي دهد با اين تفاوت که به سبب فنريت دسته تيغه خاک را بهتر خرد مي کند. از نظر ظاهر شبيه گاو آهن قلمي (چيزل) است ولي عمق کار آنها کمتر از آن گاو آهن است.

ماله ها :

پس از هرس زدن ، سطح خاک هنوز ناصاف است براي همواري بيشتر، ماله مي زنند. ماله وسيله اي ساده و معمولاً يک سطح صاف و سنگين همچون الوار ولي فولادي است.

کولتيواتور مزرعه اي :
براي کشت بهاره، خاک را معمولاً در پاييز آماده مي کنند ولي در بهار و قبل از کشت ممکن است در اثر بارندگي زمستاني سفت شده و نيز علف هرز جوان روئيده باشد. براي شکستن سله (لايه نازک سخت شده روي خاک) و از بين بردن اين علف ها از کولتيواتور مزرعه بهره گرفته مي شود. اين ماشين يکي از وسايلي است که براي بستر سازي به کار مي رود. ملاحظه مي گردد که کولتيواتور مزرعه اي شبيه هرس دندانه فنري در حقيقت يکي است. دو نوع تيغه کوچک و بزرگ پنجه کلاغي براي وجين علف هاي هرز به کار مي روند که در اين صورت ماشين را کولتيواتور رديفي يا وجين کن مي خوانند.

غلتک :
خاک ورزي را سعي مي کنند در پاييز انجام دهند تا برف و باران زمستاني بهتر در آن نفوذ نموده و در نتيجه تخم و لارو حشرات از بين بروند ولي بستر آماده شده براي کشت بهاره ممکن است در اثر يخ زدگي باد کند (پف نمايد) اين وضعيت مطلوبي براي کشت بذر نيست. بدين سبب به عنوان آخرين مرحله خاک ورزي ثانويه آن را غلتک مي زنند. غلتک زدن به همين دليل است که حتي پس از کاشت بذر ممکن است ضروري افتد. در زمين ناصاف ديم ، از غلتک قابل انعطاف استفاده مي شود که شکل پستي و بلندي را به خود مي گيرد. در بعضي از کشت و کارها همچون چمن و يونجه که بذرها بسيار ريزند غلتک را به تنهايي روي بذرها مي دوانند تا تماس بذر و خاک به منظور جذب بهتر رطوبت و مواد غذايي بهتر شود ولي در خاک ورزي ثانويه به عنوان جزيي از يک ماشين ديگر به کار مي رود. اين ماشين مرکب (combinator) خوانده مي شود. اين ماشين ها را در ايران به نام کمبينات ناميده اند

جوی کن ( Furrower )
براي کشت گياهان آبي نياز به جوي هاي آبياري است. در نقاط پر باران نيازي به اين وسيله نيست ولي در ممالک خشکي مثل ايران يکي از الزامات است. رديف کارها که جلوتر به آنها مي رسيم به جوي کن ها رسيم به جوي کن ها نيز مجهزند ولي خطي کارها يعني ماشين هايي که کشت گندم و جو کاربرد دارند معمولاً فاقد اين قطعات هستند

نهر کن ها :
در کشت آبي، جويها در هر قطعه از مزرعه به فاصله هاي 15 تا 25 سانتي متري درآورده مي شوند ولي اطراف هر قطعه را نيز براي ورود و خروج آب به آن قطعه هردر مي آورد. نهرکن ها دقيقاً شبيه جوي کن ها بوده ولي بزرگترند و عقبه آنها قابل تنظيم مي باشند. طوري که بتوان نهرهاي با سطوح متفاوت به وجود آورد.

چاله کن :
براي گودکني هاي درختان يا نصب تيرهاي چراغ برق و از اين قبيل به کار مي رود. وسيله ساده اي است که به اتصال سه نقطه تراکتور بسته شده و مته آن توسط محور تواندهي به دوران در مي آيد. چاله کن ها بيشتر در باغ ها يا براي کشت درختان در اطراف مزارع به کار مي رود

ديسكهاي سبك (تاندوم و افست)
- به عنوان ادوات خاك ورزي ثانويه براي شكستن كلوخهاي ناشي از شخم و از بين بردن علفهاي هرز و آماده سازي بستر بذر در خاكهاي سبك
- مخلوط كردن كود با خاك سطحي
مشخصات ويژه:
- ديسكهاي كششي چرخدار مجهز به جك تنظيم عمق مي باشند.
- ياتاقان بلبرينگهاي گردگيردار در محور پره ها موجب دوام و طول عمر دستگاه مي باشند.
- گلگيرهاي قابل تنظيم موجب كارآيي بهتر در شرايط مرطوب است

طبقه بندی انواع تراکتور

از آنجا که کاربرد تراکتور در دنیای جدید بسیار گسترده است , تراکتور هایی که ساخته می شوند دارای توان , اندازه و طرح های متفاوتی هستند . تحویل تدریجی تراکتور , موجب به وجود آمدن طبقه بندی های گوناگون برای آن شده است . ترکتورهای ساخته شده :
الف) بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن
1- تراکتورهای چرخ دار
2- تراکتورهای زنجیری
ب) بر اساس موارد استفاده
1- تراکتور های عمومی یا تراکتورهای خدماتی
2- تراکتئرهای همه کاره یا تراکتور های ردیف کار
3- تراکتورهای پا بلند یا شاسی بلند
4- تراکتورهای باغی
5- تراکتورهای صنعتی
6- تراکتورهای یونیورسال
7- تراکتورهای باغچه ای و تراکتورهای چمن زن
8- تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری
ج) بر اساس نوع شاسی یا قاب
1- تراکتورهای با شاسی
2- تراکتورهای نیمه شاسی
3- تراکتورهای بدون شاسی
الف) طبقه بندی بر اساس خاصیت کششی و خودرو بودن- تراکتورهای چرخ دار متمایز ترین و پیشرفته ترین نوع ماشین به خصوص جهت مقاصد کشاورزی هستند . این تراکتورها سه چرخ یا چهار چرخ ساخته می شوند.انواع تراکتورهای چهار چرخ به قرار زیر است:
تراکتورهای چهار چرخ معمولی, تراکتورهای چهار چرخ محرک, تراکتورهای چهار چرخ متحرک محرک با چرخ های کوچک جلو ,تراکتورهای چهار چرخ محرک با چرخ های بزرگ و و هم اندازه.
- طی سال های متمادی از تراکتورهای زنجیری به منظور کاهش فشار برروی خاک و بالا رفتن کشش در زمینهای نرم , که دارای مقاومت کمی هستند, استفاده شده اند . این تراکتورها همچنین در زمین های مرطوب و باتلاقی, یا در مناطقی که پایداری چرخ های تراکتور با اشکال روبرو می شود , مانند مناطق تپه ای با شیب های تند و زمین های ناهموار مورد استفاده قرار می گیرد.
گرچه استفاده از تراکتورهای زنجیری در کشاورزی محدود است , اما از این تراکتورها می توان به خوبی در موارد زیر استفاده کرد:
1- اشتفاده در باغات میوه و بیشه زارها
2- پاک کردن و احیای زمین
3- انجام عملیات حفاظتی خاک
4- ایجاد استخرهای ذخیره سازی آب در مزرعه
5- عملیات خاکبرداری و تسطیح زمین های زراعی به خصوص مزارع آبی
6- ایجاد نهرهای انتقال آب
7- به کار بردن زیر شکن ها و وسایل خاک ورزی عمیق
8- تعمیر جاده

ب) طبقه بندی بر اساس موارد استفاده
- یک تراکتور عمومی یا خدماتی, کم و بیش مشابه یک تراکتور چهار چرخ متداول و معمولی است. در این تراکتورها ممکن است فاصله ی بین چرخ های جلو یا چرخ های عقب ثابت یا قابل تنظیم باشد.
- تراکتورهای همه کاره یا تراکتور ردیف کار , تراکتوری است که عملا برای انجام تمام کارهای مزرعه به انضمام عملیات کاشت و وجین و سله شکنی در مزارعی که اندازه ی آنها متوسط است طراحی شده است.
- اکسل جلویی تراکتورهای پا بلند عریض و قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن از سطح زمین زیاد است تا بتواند عملیات وجین و سله شکنی محصولات ردیفی پا بلند , مانند نیشکر را انجام دهد.
- در شرایطی که فاصله یبین درختان زیاد بوده و شاخه های درختان نیز بلند می باشند تقربا می توان از هر تراکتوری در باغ های میوه و بیشه زارها استفاده کرد. اما در صورتی که باغ های میوه , بیشه زارها و تاکستان ها از اهمیت بیشتری برخوردارند , بهتر است از تراکتورهای مخصوص که برای کار در این شرایط طراحی شده اند استفاده نمود. تراکتورهای باغی ممکن است از نوع چرخ دار یا زنجیری باشند.
- تراکتورها یصنعتی ماشین هایی هستند در اندازه و انواع مختلف که برای کارهای مخصوص صنعتی و حمل وسائل سنگین در کارخانجات , فرودگاه ها و غیره ساخته شده اند. این تراکتورها را می توان به دستگاه های بالا بر, حفاری, بارکن مکانیکی و ضمائم مشابه که روی آنها سوار می شوند مجهز نمود. در بسیاری از مواقع می توان از بعضی تراکتورهای صنعتی در کارهای کساورزی نیز استفاده نمود.
- تراکتورها ییونیورسال که به واحد توان یا تراکتور مخصوص نیز معروف است به طریقی طراحی شده است که بتواند هم تولید توان نموده و هم انواع مختلفی از ماشین های برداشت سوار, از قبیل ماشین ذرت چین , ماشین برداشت علوفه ی سیلو کردنی , کمباین و ماشین دانه کن ذرت و بعضی وسائل مخصوص را قبول و حمل کند. این نوع تراکتور نه تنها دارای خصوصیت ماشین های خودرو است بلکه دارای مزایای اقتصادی یک واحد تولید توان چند منظوره نیز هست.
- تراکتورهای باغچه ای یا باغی کوچک ع که به آنها تراکتورهای شاسی کوتاه نیز گفته می شود , تراکتورهای چهار چرخ کوچکی هستند که توان آنها بین حدود 8 تا 25 است بخار است. این تراکتورها برای انجام بسیاری از کارهای باغات کوچک و باغچه ها از قبیل خاک برداری , حفر گودال , برش چوب و غیره قابل استفاده هستند.
- تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری که به تراکتورهای دستی نیز معروف است, دارای دو چرخ محرک است که به وسیله ی دست حمایت و هدایت می شود.
ج) طبقه بندی بر اساس نوع شاسی یا قاب
- تراکتورهای با شاسی دارای یک قسمت حمایت کننده به نام شاسی یا قاب هستند.
- در تراکتورهای نیم شاسی دو تیرک یا محور طولی به دو طرف بدنه ی موتور ع محفظه ی کلاچ و یا محفظه ی جعبه دنده به وسیله ی پیچ و مهره متصل می شود.
- تراکتورهای بدون شاسی فاقد هر گونه حمایت کننده اضافه هستند . د راین نوع بدنه ی تراکتور به صورت یکپارچه است.

خاک ورزی به معنی آن دسته عملیات مکانیکی است که برای بهم زدن خاک به منظور پرورش گیاهان زراعی انجام می گیرد

منبع :

http://iran-eng.com

خاک ورزی به معنی آن دسته عملیات مکانیکی است که برای بهم زدن خاک به منظور پرورش گیاهان زراعی انجام می گیرد. هدفهای اصلی خاک ورزی صحیح عبارتند از:
1-ایجاد محیطی مناسب جهت جوانه زدن بذر ورشدونمو ریشه
2- کنترل علفهای هرز رقیب
3- کنترل فرسایش خاک
4- کنترل رطوبت خاک
5- بهبود بخشیدن به شرایط فیزیکی خاک.

اهداف کلی خاک ورزی:
1-بهسازی ساختمان خاک
2- حفظ ونگهداری رطوبت
3-تهویه خاک
4- نفوذ پذیری خاک
5- ریشه دوانی
6- تهیه بستربذر